Collectief leren via samenwerking met externe (onderwijs)professionals

Collectief lereN via samenwerking met externe professionals

Interactieve samenvatting van de onderzoeksbevindingen

Start de interactieve oefeningen

Klik door op de nummers. Laat je verrassen door de dialoogkaarten, sleepoefeningen, accordeontekst, quotes, enz. Gebruik de controleer knop om oplossingen te tonen en de pijltjes om verder te gaan (indien van toepassing).

Collectief leren

Aanbevelingen

Beweegredenen

Randvoorwaarden

Leeropbrengsten

Index van de interactieve oefeningen

1

2

3

4

1

2

1

2

3

1

1

Externe professionals

Tips & Tricks om collectief leren praktisch uit te rollen

(HOE) Randvoorwaarden zijn factoren die zorgen dat leraren(teams) leren van externe partners.

(WAARTOE) Leeropbrengsten verwijzen naar implicaties van collectief leren voor leerkrachten, leerlingen en/of het schoolteam.

(WAAROM WAT) Beweegredenen zijn motieven voor samenwerking met extern professionals die gericht is op collectief leren.

Als leraar laat je je ondersteunen of coachen door een brugfiguur, CLB-medewerker, pedagogisch begeleider, … Toch moeten vaak drempels overwonnen worden, van beide kanten uit. Soms reageren collega’s allergisch op die ‘bemoeienissen’ van buitenaf. De externe onderwijsprofessional voelt zich daardoor niet meteen nuttig of welkom in het schoolteam of de aanvangscommunicatie loopt stroef. Wat maakt jullie tot sterke partners?

• - Wissel uit over nuttige bronnen die leerlinggericht zijn. Zulke bronnen geven status en verbondenheid, maar ook inhoudelijke ontwikkelruimte.
• - Zorg voor een vast aanspreekpunt of contactpersoon bij elke samenwerking. Het antwoord op de vraag: “Wie als externe partner kan ik waarvoor bereiken?” zou geen zoektocht mogen zijn voor een schoolteam. Het helpt als scholen een ankerfiguur toegewezen krijgen die waar nodig zelf verder doorverwijst of vervolgcontacten legt.
• - Zorg voor voldoende structureel voorziene tijd voor samenwerking, die tegelijk voldoende flexibel aangewend kan worden om met relevante partners flexibel te kunnen inspelen op urgente kwesties. Het is zinvol om daarnaast ook in te zetten op informele ontmoetingen: bouw tijd in om even bij het koffiezetapparaat een babbel te slaan.
• - Werk actief aan een sterke relatie met schoolteams vanuit een streven naar continuïteit. Wanneer de samenwerking stroef loopt, kan het zinvol zijn om voldoende flexibiliteit te hebben om in zulke gevallen wel te zoeken naar een betere match tussen het schoolteam en de betrokken externe professional. Blijven vasthouden aan continuïteit in de persoon kan immers leerprocessen en zelfs continuïteit in samenwerking in de weg staan.
• - Zet in op contextgericht werken, aangezien schoolteams en individuele deelnemers vooral blijken te leren en groeien uit samenwerking die op hun specifieke vragen, noden en wensen een antwoord kan bieden.
• - We pleiten ervoor om zeker voldoende gewicht te geven aan coachende vaardigheden, waaronder goed en helder communiceren en inspelen op groepsdynamica.
• - Werk trajecten uit met leraren en schoolteams met de focus op het verbinden en versterken van ieders kennen en kunnen.
• - Zet de rollen als semi-schoolontwikkelaar (coachen, onderzoeken, coördineren, verbinden, innoveren en reflecteren) gecombineerd in om leerprocessen bij het schoolteam te initiëren en verduurzamen.
• - Bespreek en expliciteer de mate waarin je een structurele of prioritaire partner bent van een school en in functie waarvan dan precies. Behoor je bijvoorbeeld tot de essentiële derden die toegang hebben tot scholen tijdens corona? Welke (leer)processen en uitkomsten ontstaan er op de school n.a.v. de samenwerking? In welke mate is er complementariteit t.o.v. andere externen waarmee de school samenwerkt?
• - Zet in op het verkennen van de beginsituatie van schoolteams, op erkenning en kennismaking, op het vieren van successen en op tussentijdse feedback.
• - Versterk scholen in vraagverheldering en het formuleren van concrete leervragen die vaak schuilen achter andere beweegredenen om samenwerking aan te gaan of concrete hulpvragen. Vraagverheldering is effectief als afwegingen zichtbaar en inzichtelijk worden gemaakt in functie van gezamenlijke doelstellingen.
• - Houd (administratief) overzicht op het aanbod dat je doet als externe. Sta ook regelmatig samen stil bij de professionele “waarom” ervan, bij het essentiële ervan.
• - Sommige externe (onderwijs)professionals kunnen door hun kennis van de sociale kaart of good practices bijkomend een belangrijke rol opnemen als bruggenbouwer en verbinder om relevante uitwisselingspartners te identificeren.
• - Maak samen met schoolteams en lokale onderwijsactoren werk van ondersteuning in communicatie en reflectie tussen wie schooloverstijgend samenwerkt, bv. via intervisiemethodieken en digitale platforms om leerprocessen en leeruitkomsten te borgen en bundelen.
• - Creëer kansen tot uitwisseling tussen beroepsgenoten en neem waar nodig de rol van procesbegeleider op.

Hieronder staan specifieke onderzoeksbevindingen over randvoorwaarden die maken dat leraren of schoolteams leren uit samenwerking met externe partners. Welke randvoorwaarden herken je? Denk aan een betekenisvolle lopende samenwerking met een externe partner.

• Een gemeenschappelijk doel
• Als team openstaan voor de inbreng van de externe partner (authentiek in de samenwerking)
• De externe is een lerende en gelijkwaardige partner (win-win op het vlak van leren)
• Evolutie in de samenwerking door eerst aandacht te schenken aan vertrouwen winnen, observatie en kennismaking + een standvastig karakter of continuïteit in de samenwerking met de externe partner
• Waarderende en vlotte communicatie met de externe partner
• De professionele klik met de externe partner
• Weten wat je aan elkaar hebt (elkaars inbreng en expertise waarderen)
• Structureel en informeel voorziene tijd om samen te werken
• Voorziene tijd zodat vanuit de school zelf (voorbereidingstijd/naverwerkingstijd) om aan de slag te gaan met input uit samenwerking + verwerking van inzichten/bronnen/informatie vanuit de samenwerking, aansluitend bij eigen noden en prioriteiten
• Leiderschap in de school om een collectieve leercultuur te versterken of begeleiden
• Leiderschap op niveau van de samenwerking
• Verwerking van inzichten/bronnen/informatie vanuit de samenwerking, aansluitend bij eigen noden en prioriteiten van het schoolteam

Hieronder staan specifieke onderzoeksbevindingen over leeropbrengsten van collectief leren. Welke leeropbrengsten herken je? Denk vanuit een betekenisvolle lopende samenwerking met een externe partner.

• Een zinvolle integratie van het externe pedagogisch-didactische aanbod in het ruimere curriculum en onderwijsaanbod.
• Een rijker denkproces door invalshoeken te confronteren en combineren.
• Nieuwe beleidsmaatregelen implementeren, bijvoorbeeld de zorgwerking of leerlingenbegeleiding sterk(er) maken.
• Uitwisseling van nuttige bronnen (o.a. goede praktijken, materialen, lesideeën).
• Opsporen en uitklaren van ontevredenheden van leerlingen omdat ze binnengebracht worden door een externe (signaalfunctie; stem geven aan leerlingen).
• Gesprekken tussen leraren(teams) en de externe over o.a. het omgaan met diversiteit van leerlingen. Dialoogvoering tussen leraren(teams) en de externe expert.
• Het professioneel handelen en de feedback van de externe partner(s) kan ondersteunend zijn voor het hele schoolteam.
• Bredere, rijkere en diepere kijk van het schoolteam op bijvoorbeeld gelijke onderwijskansen, omgaan met diversiteit, het continuüm van zorg, betekenisvolle taken of ouderparticipatie.
• Continue professionele ontwikkeling van leraren door doelgerichte uitwisseling van kennis, ideeën en materialen.
• Een verandering in instructiepraktijken die merkbaar is voor leerlingen.
• Een voorbeeld bieden aan leerlingen over samenwerking (door als school zelf samen te werken met diverse partners).
• Iets bijleren over ons eigen professioneel netwerk en de drijfveren voor samenwerking met externen.
• Praktijkverandering die het hele team aanbelangt door gezamenlijke deelname van (een deel van) schoolteam en de externe aan professionaliseringsinitiatieven.
• Demonstraties of modelgedrag door de externe partner. Een netwerk van experten kunnen aanspreken i.f.v. actuele noden.

Betekenisgeving aan collectief leren in de literatuur en cases

(WIE) Externe professionals zijn diverse partners van het schoolteam die echter niet in dienst zijn van de basisschool of secundaire school. Ze kunnen binnen of buiten het onderwijs tewerkgesteld zijn. Het kan gaan om organisaties, teams of individuen.

Laat je verrassen door de dialoogkaarten, sleepoefeningen, accordeontekst, quotes, enz. Gebruik de controleer knop om oplossingen te tonen en de pijltjes om verder te gaan (indien van toepassing).

Collectief leren

Aanbevelingen

Beweegredenen

Randvoorwaarden

Leeropbrengsten

Index van de interactieve oefeningen

1

2

3

4

1

2

1

2

3

1

1

Externe professionals

Tips & Tricks om collectief leren praktisch uit te rollen

(HOE) Randvoorwaarden zijn factoren die zorgen dat leraren(teams) leren van externe partners.

(WAARTOE) Leeropbrengsten verwijzen naar implicaties van collectief leren voor leerkrachten, leerlingen en/of het schoolteam.

(WAAROM WAT) Beweegredenen zijn motieven voor samenwerking met extern professionals die gericht is op collectief leren.

Als leraar laat je je ondersteunen of coachen door een brugfiguur, CLB-medewerker, pedagogisch begeleider, … Toch moeten vaak drempels overwonnen worden, van beide kanten uit. Soms reageren collega’s allergisch op die ‘bemoeienissen’ van buitenaf. De externe onderwijsprofessional voelt zich daardoor niet meteen nuttig of welkom in het schoolteam of de aanvangscommunicatie loopt stroef. Wat maakt jullie tot sterke partners?

• - Wissel uit over nuttige bronnen die leerlinggericht zijn. Zulke bronnen geven status en verbondenheid, maar ook inhoudelijke ontwikkelruimte.
• - Zorg voor een vast aanspreekpunt of contactpersoon bij elke samenwerking. Het antwoord op de vraag: “Wie als externe partner kan ik waarvoor bereiken?” zou geen zoektocht mogen zijn voor een schoolteam. Het helpt als scholen een ankerfiguur toegewezen krijgen die waar nodig zelf verder doorverwijst of vervolgcontacten legt.
• - Zorg voor voldoende structureel voorziene tijd voor samenwerking, die tegelijk voldoende flexibel aangewend kan worden om met relevante partners flexibel te kunnen inspelen op urgente kwesties. Het is zinvol om daarnaast ook in te zetten op informele ontmoetingen: bouw tijd in om even bij het koffiezetapparaat een babbel te slaan.
• - Werk actief aan een sterke relatie met schoolteams vanuit een streven naar continuïteit. Wanneer de samenwerking stroef loopt, kan het zinvol zijn om voldoende flexibiliteit te hebben om in zulke gevallen wel te zoeken naar een betere match tussen het schoolteam en de betrokken externe professional. Blijven vasthouden aan continuïteit in de persoon kan immers leerprocessen en zelfs continuïteit in samenwerking in de weg staan.
• - Zet in op contextgericht werken, aangezien schoolteams en individuele deelnemers vooral blijken te leren en groeien uit samenwerking die op hun specifieke vragen, noden en wensen een antwoord kan bieden.
• - We pleiten ervoor om zeker voldoende gewicht te geven aan coachende vaardigheden, waaronder goed en helder communiceren en inspelen op groepsdynamica.
• - Werk trajecten uit met leraren en schoolteams met de focus op het verbinden en versterken van ieders kennen en kunnen.
• - Zet de rollen als semi-schoolontwikkelaar (coachen, onderzoeken, coördineren, verbinden, innoveren en reflecteren) gecombineerd in om leerprocessen bij het schoolteam te initiëren en verduurzamen.
• - Bespreek en expliciteer de mate waarin je een structurele of prioritaire partner bent van een school en in functie waarvan dan precies. Behoor je bijvoorbeeld tot de essentiële derden die toegang hebben tot scholen tijdens corona? Welke (leer)processen en uitkomsten ontstaan er op de school n.a.v. de samenwerking? In welke mate is er complementariteit t.o.v. andere externen waarmee de school samenwerkt?
• - Zet in op het verkennen van de beginsituatie van schoolteams, op erkenning en kennismaking, op het vieren van successen en op tussentijdse feedback.
• - Versterk scholen in vraagverheldering en het formuleren van concrete leervragen die vaak schuilen achter andere beweegredenen om samenwerking aan te gaan of concrete hulpvragen. Vraagverheldering is effectief als afwegingen zichtbaar en inzichtelijk worden gemaakt in functie van gezamenlijke doelstellingen.
• - Houd (administratief) overzicht op het aanbod dat je doet als externe. Sta ook regelmatig samen stil bij de professionele “waarom” ervan, bij het essentiële ervan.
• - Sommige externe (onderwijs)professionals kunnen door hun kennis van de sociale kaart of good practices bijkomend een belangrijke rol opnemen als bruggenbouwer en verbinder om relevante uitwisselingspartners te identificeren.
• - Maak samen met schoolteams en lokale onderwijsactoren werk van ondersteuning in communicatie en reflectie tussen wie schooloverstijgend samenwerkt, bv. via intervisiemethodieken en digitale platforms om leerprocessen en leeruitkomsten te borgen en bundelen.
• - Creëer kansen tot uitwisseling tussen beroepsgenoten en neem waar nodig de rol van procesbegeleider op.

Hieronder staan specifieke onderzoeksbevindingen over randvoorwaarden die maken dat leraren of schoolteams leren uit samenwerking met externe partners. Welke randvoorwaarden herken je? Denk aan een betekenisvolle lopende samenwerking met een externe partner.

• Een gemeenschappelijk doel
• Als team openstaan voor de inbreng van de externe partner (authentiek in de samenwerking)
• De externe is een lerende en gelijkwaardige partner (win-win op het vlak van leren)
• Evolutie in de samenwerking door eerst aandacht te schenken aan vertrouwen winnen, observatie en kennismaking + een standvastig karakter of continuïteit in de samenwerking met de externe partner
• Waarderende en vlotte communicatie met de externe partner
• De professionele klik met de externe partner
• Weten wat je aan elkaar hebt (elkaars inbreng en expertise waarderen)
• Structureel en informeel voorziene tijd om samen te werken
• Voorziene tijd zodat vanuit de school zelf (voorbereidingstijd/naverwerkingstijd) om aan de slag te gaan met input uit samenwerking + verwerking van inzichten/bronnen/informatie vanuit de samenwerking, aansluitend bij eigen noden en prioriteiten
• Leiderschap in de school om een collectieve leercultuur te versterken of begeleiden
• Leiderschap op niveau van de samenwerking
• Verwerking van inzichten/bronnen/informatie vanuit de samenwerking, aansluitend bij eigen noden en prioriteiten van het schoolteam

Hieronder staan specifieke onderzoeksbevindingen over leeropbrengsten van collectief leren. Welke leeropbrengsten herken je? Denk vanuit een betekenisvolle lopende samenwerking met een externe partner.

• Een zinvolle integratie van het externe pedagogisch-didactische aanbod in het ruimere curriculum en onderwijsaanbod.
• Een rijker denkproces door invalshoeken te confronteren en combineren.
• Nieuwe beleidsmaatregelen implementeren, bijvoorbeeld de zorgwerking of leerlingenbegeleiding sterk(er) maken.
• Uitwisseling van nuttige bronnen (o.a. goede praktijken, materialen, lesideeën).
• Opsporen en uitklaren van ontevredenheden van leerlingen omdat ze binnengebracht worden door een externe (signaalfunctie; stem geven aan leerlingen).
• Gesprekken tussen leraren(teams) en de externe over o.a. het omgaan met diversiteit van leerlingen. Dialoogvoering tussen leraren(teams) en de externe expert.
• Het professioneel handelen en de feedback van de externe partner(s) kan ondersteunend zijn voor het hele schoolteam.
• Bredere, rijkere en diepere kijk van het schoolteam op bijvoorbeeld gelijke onderwijskansen, omgaan met diversiteit, het continuüm van zorg, betekenisvolle taken of ouderparticipatie.
• Continue professionele ontwikkeling van leraren door doelgerichte uitwisseling van kennis, ideeën en materialen.
• Een verandering in instructiepraktijken die merkbaar is voor leerlingen.
• Een voorbeeld bieden aan leerlingen over samenwerking (door als school zelf samen te werken met diverse partners).
• Iets bijleren over ons eigen professioneel netwerk en de drijfveren voor samenwerking met externen.
• Praktijkverandering die het hele team aanbelangt door gezamenlijke deelname van (een deel van) schoolteam en de externe aan professionaliseringsinitiatieven.
• Demonstraties of modelgedrag door de externe partner. Een netwerk van experten kunnen aanspreken i.f.v. actuele noden.

Betekenisgeving aan collectief leren in de literatuur en cases

(WIE) Externe professionals zijn diverse partners van het schoolteam die echter niet in dienst zijn van de basisschool of secundaire school. Ze kunnen binnen of buiten het onderwijs tewerkgesteld zijn. Het kan gaan om organisaties, teams of individuen.

Laat je verrassen door de dialoogkaarten, sleepoefeningen, accordeontekst, quotes, enz. Gebruik de controleer knop om oplossingen te tonen en de pijltjes om verder te gaan (indien van toepassing).

Contacteer de onderzoekers en/of raadpleeg het onderwijsonderzoek

Marijke.DeSmet@arteveldehs.beBenedicte.Vanblaere@arteveldehs.be

De Smet, M., Vanblaere, B., Ruys, I., & Frijns, C. (2020). Collectief leren via samenwerking met externe (onderwijs)professionals. Eindrapport. Gent: Steunpunt Onderwijsonderzoek.